مرتضی امیری اسفندقه، در نخستین اظهاراتش پس از انتصاب به سمت دبیری علمی چهارمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، گفت: تمام تلاش ما در این دوره مصروف بر شناخت شعر پارسی است و این جشنواره بیشتر از آنكه به دنبال این باشد كه چه كسی نفر اول است می‌خواهد ادبیات را به رخ بكشد و اثبات كند كه كلام در ایران و بلكه در تمام جهان هنوز در رتبه نخست قرار دارد و حرف اول را می‌زند.
* جشنواره‌ای نظیر جشنواره شعر فجر كار اجرایی نیست
وی افزود: جهان بی‌ادبیات و كلمه و كلام فرجام خوشی نخواهد داشت چون سرآغاز جهان بر طبق آنچه كه در تمام كتاب‌های آسمانی و بالاخص كتاب مستطاب قرآن آمده است با كلمه شروع شده و طبیعی است كه ما نیز در پی اثبات حیثیت، هویت، جایگاه و قرارگاه كلمه و كلام باشیم.
وی همچنین تاكید كرد: برای اجرایی كردن این همه و اینكه این حرف‌ها در حد یك رویا باقی نماند و به رؤیت هم برسد همین اندازه بس كه دبیر این جشنواره شاعر سخن‌شناس و نام آشنای ادبیات دیروز و امروز ما، علی موسوی گرمارودی، است كه در تمام قالب‌های شعر پارسی سروده‌های ارجمندی دارد.
سراینده مجموعه شعر «كوار» در پاسخ به انتقاد گروهی كه هنرمندان و شاعران را در انجام كارهای اجرایی ناموفق می‌دانند، عنوان كرد: درست است كه اهالی كلام مرد كارهای اجرایی نیستند اما كسانی كه می‌خواهند كار اجرایی كنند باید اهل ادب باشند و با مطالعه و تلاش به شناخت ادبی برسند.
وی با بیان اینكه شاعران نیازی به فرا گرفتن امور اجرایی ندارند، تأكید كرد: اساساً این امور نیازمند انصاف است و آنكه شاعر است منصف نیز هست؛ برگزاری جشنواره‌ای نظیر جشنواره شعر فجر هم كار اجرایی نیست بلكه انصافی است و دبیر علمی این جشنواره نیز یك پست و مقام نیست بلكه یك مسئولیت است كه از عهده بر آمدن آن نیازمند انصاف است و بس!
وی با اشاره به توانمندی‌های ناشناخته مانده شعر پارسی متذكر شد: به گمان من ظرفیت شعر و ادب در ایران اسلامی ما آن قدر بالاست كه اگر نظر به پالایش و پاكی آن داشته باشیم نه هر سال بلكه هر سه ماه یك بار می‌توان جشنواره‌ای نظیر جشنواره شعر فجر برای آن برگزار كرد.
* از كنار شعر سرسری می‌گذریم
وی ادامه داد: شعر امروز ایران و ظرفیت‌های نهفته و بالفعل آن را دست كم نگیریم، من به جد معتقدم كه ما در میان همین شاعران موصوف به انقلاب نوبلیست داشتیم اگرچه خود ما هرگز به دنبال آن نبوده‌ایم و دنیا هم فهم صحیحی از ادبیات ما ندارد.
اسفندقه از قیصر امین‌پور به عنوان یكی از شاعران طراز اول شعر پارسی یاد كرد و گفت: او یك نوبلیست بود كه در جوانی به واسطه شعرهای پیراسته و بلندش می‌توانست بر بلندای شعر جهان قرار بگیرد از او كه بگذریم اخوان ثالث به طور قطع یك نوبلیست بود.
دبیر علمی چهارمین دوره جشنواره شعر فجر با ضروری دانستن تاسیس این جشنواره، اذعان كرد: من در همین جا باید از علیرضا قزوه عزیز یاد كنم و تاكید كنم كه سهم او در كنار محسن پرویز در راه اندازی و بالندگی جشنواره شعر فجر محفوظ خواهد بود چون این برای ادبیات ما مایه آبروریزی بود كه شعر و كلام در جشنواره‌های پیاپی فجر نادیده انگاشته شود و اگر نبود همت این دو عزیز شعر ما همچنان بركنار مانده بود.
وی در پاسخ به این انتقاد كه شعر امروز ایران فاقده چهره‌های سرآمد و شاخص است، عنوان كرد: من به هیچ روی با این دیدگاه موافق نیستم و معتقدم حتی اگر بخواهیم دایره نگاهمان را معطوف به حوزه شعر انقلاب كنیم در میان رفتگان به نام‌های قیصر امین پور، سید حسن حسینی و سلمانی هراتی بر می‌خوریم كه در نوع خود شان كم نظیر و حتی بی‌نظیر هستند.
وی ادامه داد: ما در غزل امروز شاعر بزرگی همچون محمد قهرمان را داریم كه با هشتاد و چند سال سن هنوز نمونه‌هایی از زیباترین غزل‌های پارسی را ارائه می‌دهد و در میان جوانان هم در همین حوزه غزل شاعرانی داریم كه غزل‌های پیر و پاك و پخته می‌سرایند.
وی در توضیح دلایل ناشناخته ماندن این شاعران توانمند، عنوان كرد: این امر دو دلیل بیشتر ندارد یا ما به آنها دسترسی نداریم و یا دسترسی داریم و سرسری از كنارشان می‌گذریم كه به گمان من این ظن دوم قوی‌تر است.
وی ادامه داد: نگاهی به سیل شعرهای ترجمه شده از شاعران قوی تا متوسط و ضعیف آن طرف مرزها بیندازید و آن را با وضعیت شاعران توانمند و ناشناخته مانده خودمان مقایسه كنید.
وی افزود: چطور است كه باید متوجه چهره‌هایی چون ادگار آلن پو، رابرت فراست و .... باشیم كه اتفاقاً امر ممدوحی هست و باید هم چنین باشد اما نباید به جوانان شاعر ارجمند و خفته در دامان شعر خودمان توجه كنیم؟
* شعر پارسی اسیر مسابقه نیست
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینكه چهارمین دوره جشنواره شعر فجر چه تفاوتی با دوره‌های پیشین دارد، گفت: ما معتقدیم شعر فجر كاری بود كه از یك نقطه آغاز شد و اكنون نیز در مسیر خودش است و قرار نیست كه هر دوره آن متفاوت از دوره‌های پیشین‌اش باشد یا رو در روی آن قرار بگیرد بلكه باید تكمیل كننده حركت‌های پیشین باشد.
وی افزود: تكامل لزوما متباین با تفاوت نیست و در یك سیر تكاملی جشنواره پنجم و ششم شعر فجر می‌تواند و باید كاملتر از جشنواره چهارم باشد، بدون آنكه رو در روی آن قرار بگیرد یا بخواهد تلاش‌های پیشین را نفی كند.
وی همچنین خاطرنشان كرد: یك شاعر اگر در جشنواره رتبه نخست را به دست نیاورد هرگز ناراحت نمی‌شود و حتی اگر برگزیده نخست هم بشود مقام خودش را به یك استعداد دیگر و یك شاعر دیگر كه روی در پیشرفت دارد می‌بخشد و این را عنوان هم می‌كند.
وی با بیان اینكه شعر همچون دیگر رشته‌ها اسیر مسابقه نیست، تاكید كرد: این هنر والا در پی اثبات تساوی و یكسان نگریستن است و من به عنوان دبیر علمی این جشنواره در كنار آقای گرمارودی و دیگران این مساله را مدنظر داریم و در صدد هستیم كه فضایی فراهم كنیم تا شاعران خودشان، خودشان را محك بزنند.
اسفندقه در ادامه با قرائت شعر كیست این پنهان مرا در جان و تن/ كز زبان من همی گوید سخن؛ این كه گوید از لب من راز كیست/ بشنوید این صاحب آواز كیست، عنوان كرد: چهارمین جشنواره شعر فجر می‌خواهد صاحب آواز را به رخ بكشد نه آوازه خوانان به دنبال آوازه را چون شعر عرصه آواز است و آوازه از آن صاحب آواز است.
وی با تاكید بر اینكه در این دوره از جشنواره هر كجای دنیا كه شعر پارسی زمزمه شده باشد چه با دعوت مستقیم از شاعرانشان و چه به صورت غیر مستقیم مورد توجه قرار خواهد گرفت عنوان كرد: مسئولیت ما توجه به جوهره شعر است و و فعالیت‌های ما در راستای تحقق این هدف سامان خواهد پذیرفت.
* توجه به اشعار محلی در چهارمین جشنواره شعر فجر
وی از توجه به اشعار محلی در این دوره از جشنواره شعر فجر به عنوان یكی از رویكردهای جدی و جدید یاد كرد و گفت: تمام استان‌ها موظف شده‌اند كه شعرهای محلی را تحویل بگیرند و آن را بررسی كنند و در جشنواره‌های استانی‌شان با دعوت از آن شاعران، شعرهایشان را نقل و نقد كنند.
وی در ادامه ابراز امیدواری كرد كه این قبیل شعرها در دوره‌های آتی جشنواره بتوانند به مركز هم راه پیدا كنند و در جایگاه شایسته خودشان قرار بگیرند.
این شاعر و قصیده سرای فحل در ادامه با اشاره به معیارهای انتخاب داوران، یادآور شد: انتخاب داوران كه از وظایف تخصصی من به عنوان دبیر علمی این جشنواره است با توجه به این مساله مهم كه سرانجام شعر همچون سایر هنرها داوری آسان ندارد، صورت می‌پذیرد.
وی ادامه داد: تلاش شده است كه داوران از طیفی انتخاب شوند كه امتحانشان را در عرصه ادبیات و سرایش شعر پارسی پس داده باشند و جایگاه خودشان را به عنوان یك ادیب توانمند در جامعه به ثبت رسانده باشند.
اسفندقه با بیان اینكه ما در تمام قالب‌های شعر پارسی كسانی كه آشنا به آن قالبها باشند و خودشان هم توانسته باشند نمونه‌های ارجمندی در آن قالبها عرضه كنند كم نداریم و برای استفاده از این بزرگواران مشكلی نداریم مگر آنكه نتوانیم به آنها دسترسی پیدا كنیم و یا خود آنها بنابر دلایلی برای پذیرش كار داوری معذوریت داشته باشند.
وی با بیان اینكه مشكلات اجرایی به یمن نفس شعر پارسی و حضور گرامی شاعری چون موسوی گرمارودی در صدر این جشنواره مرتفع خواهند شد، تأكید كرد: ما در این دوره در پی نقد در معنای حقیقی آن كه همان جدا كردن سره از ناسره است هستیم و نقد نقلی منظور نظر ما نیست.
وی در پایان تاكید كرد: ما در پی داوران منصفی هستیم كه بتوانند «شعر بی‌دروغ، شعر بی‌نقاب» را از شعر دروغگو و نقابدار تمییز دهند و این غالباً از عهده كسانی برمی‌آید كه خودشان از نزدیك دستی بر آتش داشته باشند.